(και γενικότερα στην Δύση) κυριαρχεί το στέλεχος XFG (στην Ελλάδα το έδειξε και η τελευταία επιδημιολογική έκθεση του ΕΟΔΥ, όχι ότι κάνουμε έλεγχο σε πολλά δείγματα, λιγότερα από 40 το μήνα, και τα οποία μπορεί να μην είναι αντιπροσωπευτικά) [γράφημα του ΕΟΔΥ στα σχόλια, στο 1].
Θα πιάνει το νέο εμβόλιο αυτό το XFG; Ναι, άλλωστε το XFG είναι υβρίδιο του LP.8.1.
Πιάνει το περσινό εμβόλιο αυτό το XFG; Ναι, υβρίδιο απόγόνων του είναι άλλωστε- τα περισσότερα νέα στελέχη όμως έχουν την τάση να διαφεύγουν σε ένα βαθμό από την πρότερη ανοσία μας [2,3].
Κι αν κυκλοφορήσουν διαφορετικά στελέχη τους επόμενους μήνες; Είναι ένας υπαρκτός κίνδυνος, άλλωστε τους προηγούμενους μήνες απείλησε να κυκλοφορήσει ευρέως και ένα άσχετο στέλεχος ονόματι ΒΑ.3, το οποίο θα ξέφευγε από τα περισσότερη είδη ανοσίας μας [δείτε και το γράφημα στα σχόλια, στο 4, για τις σχέσεις/ αποστάσεις παλαιότερων και νέων στελεχών].
2. Πότε θα έρθει το επικαιροποιημένο εμβόλιο; Λογικά εντός Σεπτεμβρίου.
Έχει νόημα να κάνει κάποιος το τρέχον, το περσινό, που είναι διαθέσιμο; Πιθανώς μπορεί να περιμένει πλέον, ίσως το επικαιροποιημένο του 2025 να είναι εγγύτερο σε μελλοντικά στελέχη, οπότε καλύτερο.
Δεν φτάνει αν έκανε κάποιος εμβόλιο πέρυσι; Η ανοσία του καθενός είναι εξατομικευμένη: Αν κάποιος πέρασε τους τελευταίους μήνες κορωνοϊό, δεν κερδίζει τώρα από τον εμβολιασμό, το βλέπει αργότερα. Νοσηρότητες, επάγγελμα και έκθεση, περιβάλλον που απαιτεί προστασία, όλα αυτά πρέπει να εκτιμηθούν ατομικά. Και τα επίπεδα αντισωμάτων μπορεί να είναι χρήσιμη πληροφορία για να προγραμματίσει κανείς αν και πότε πρέπει να εμβολιαστεί.
Αυτό για το οποίο δεν υπάρχει αμφιβολία είναι τόσο η ασφάλεια (πόσες μελέτες ακόμη να αναφέρει κανείς) όσο και η αποτελεσματικότητα, όπως και η παροδική προστασία ΚΑΙ από το να κολλήσεις (εκτός αν προκύψει νεότερο παράξενο στέλεχος ή εκτεθείς σε τεράστιο φορτίο ή έχεις ελλιπή ανοσολογική απόκριση για κάποιο λόγο).
Δεν φτάνει αν έκανε κάποιος εμβόλιο πέρυσι; Η ανοσία του καθενός είναι εξατομικευμένη: Αν κάποιος πέρασε τους τελευταίους μήνες κορωνοϊό, δεν κερδίζει τώρα από τον εμβολιασμό, το βλέπει αργότερα. Νοσηρότητες, επάγγελμα και έκθεση, περιβάλλον που απαιτεί προστασία, όλα αυτά πρέπει να εκτιμηθούν ατομικά. Και τα επίπεδα αντισωμάτων μπορεί να είναι χρήσιμη πληροφορία για να προγραμματίσει κανείς αν και πότε πρέπει να εμβολιαστεί.
Αυτό για το οποίο δεν υπάρχει αμφιβολία είναι τόσο η ασφάλεια (πόσες μελέτες ακόμη να αναφέρει κανείς) όσο και η αποτελεσματικότητα, όπως και η παροδική προστασία ΚΑΙ από το να κολλήσεις (εκτός αν προκύψει νεότερο παράξενο στέλεχος ή εκτεθείς σε τεράστιο φορτίο ή έχεις ελλιπή ανοσολογική απόκριση για κάποιο λόγο).
Υπενθυμίζω ότι το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών (ΕΠΕ) Ενηλίκων του 2025 [5] μιλάει για εμβολιασμό ανά 6μηνο σε άτομα με μέτρια ή σοβαρή ανοσοκαταστολή, και προτείνει ετήσιο εμβολιασμό σε άτομα άνω των 60 και νεότερα άτομα με νοσηρότητες (αναπνευστικά, καρδιολογικά, διαβήτης, νευρολογικά, κ.ο.κ.), σε υγειονομικούς, σε άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά μικρότερα των 6 μηνών ή φροντίζουν ή διαβιούν με άτομα με υποκείμενο νόσημα που αυξάνει τον κίνδυνο επιπλοκών, και σε άτομα που μένουν σε μονάδες φροντίδας.
Κάθε ενήλικας έχει πρόσβαση όμως στο εμβόλιο στην Ελλάδα.
Κάθε ενήλικας έχει πρόσβαση όμως στο εμβόλιο στην Ελλάδα.
3. Γρίπη. Είναι νωρίς ακόμη. Προτεραιότητα στα άλλα. Από τώρα να σημειωθεί όμως ότι στις μεγαλύτερες ηλικίες υπάρχει η δυνατότητα του ενισχυμένου εμβολίου γρίπης, είτε με ανοσοενισχυτικό ή τετραπλάσιας δόσης: αποδεδειγμένα αποτελεσματικότερα και χωρίς σημαντικά διαφορετικό προφίλ παρενεργειών.
4. RSV, αναπνευστικός συγκυτιακός ιός. Από πέρυσι διατίθενται τα δύο εμβόλια για μια λοίμωξη παραγνωρισμένη στο παρελθόν, σοβαρή για μεγαλύτερες ηλικίες και ειδικά για άτομα με χρόνιες καρδιοπάθειες (που συχνά απορρυθμίζονται μετά από RSV λοίμωξη) ή χρόνια αναπνευστικά νοσήματα. Όσοι έκαναν πέρυσι δεν χρειάζεται να ξανακάνουν, φέτος τουλάχιστον. Άτομα άνω των 75 και άτομα άνω των 60 με νοσηρότητες να το κάνουν, και να το βάλουν στο πρόγραμμα καθώς ο RSV είναι εποχικός και η εποχικοτητά του ξεκινάει. Μελέτες αποτελεσματικότητας στην πραγματική ζωή έχουν κυκλοφορήσει αρκετές πλέον, από τη Δανία, την Μεγάλη Βρετανία και τις ΗΠΑ πρόσφατα [6,7,8,9], και ειδικά από τις ΗΠΑ δείχνει παραμονή ικανοποιητικής αποτελεσματικότητας και στον 2ο χρόνο μετά την χορήγησή του. Εμβόλια ασφαλή, οριακή συσχέτιση με νευρολογικό σύνδρομο Guillain Barre για ένα από τα δύο.
Υπάρχει σύσταση και για τις εγκύους για ένα από τα εμβόλια, μεταξύ 32ης και 36ης εβδομάδας (αν η αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού είναι μεταξύ Οκτωβρίου και Μαρτίου, λέει το ΕΠΕ): είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να προστατευθεί το παιδί που θα γεννηθεί- τα βρέφη αποτελούν τον κύριο στόχο και την κύρια ομάδα θνησιμότητας, του RSV. Είναι μια σύσταση που δεν έχει δημοσιοποιηθεί επαρκώς.
Υπάρχει σύσταση και για τις εγκύους για ένα από τα εμβόλια, μεταξύ 32ης και 36ης εβδομάδας (αν η αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού είναι μεταξύ Οκτωβρίου και Μαρτίου, λέει το ΕΠΕ): είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να προστατευθεί το παιδί που θα γεννηθεί- τα βρέφη αποτελούν τον κύριο στόχο και την κύρια ομάδα θνησιμότητας, του RSV. Είναι μια σύσταση που δεν έχει δημοσιοποιηθεί επαρκώς.
5. Πνευμονιόκοκκος: αν έχετε κάνει ένα από τα παλαιότερα εμβόλια για τον πνευμονιόκοκκο, συμπληρώστε με το νέο, το εικοσαδύναμο. Αν έχετε κάνει δύο από τα παλαιότερα, συμπληρώνετε όταν περάσει πενταετία. Αν δεν έχετε κάνει και είστε άνω των 65 ή αν είστε νεότεροι αλλά με νοσηρότητες, ή αν είστε βαρείς καπνιστές ανεξαρτήτως ηλικίας (πλέον όλοι οι κανπιστές είναι βαρείς, η αρνητική επίδραση δεν εξαρτάται μόνο από την ποσότητα αλλά και από αυτή καθαυτή την έκθεση) και δεν το έχετε διακόψει (που επιβάλλεται, τώρα, χωρίς δικαιολογίες), κάνετε μία εφάπαξ δόση από το νέο εμβόλιο- ο πνευμονιόκοκκος σκοτώνει, δεν είναι παίξε γέλασε.
6. Ο έρπης ζωστήρας δεν είναι εποχικός, αλλά τους τελευταίους μήνες είναι διαθέσιμο πλέον και στην Ελλάδα το "καλό" εμβόλιο, με υψηλότατη και μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητα. Παράλληλα, έχει αρχίσει να αποδεικνύεται πειστικά ότι προστατεύει και από την ανάπτυξη μορφών άνοιας, με εντυπωσιακές μελέτες τόσο από τις ΗΠΑ, όσο και από την Αυστραλία και την Ουαλία [10,11,12]. Το δικαιούνται άτομα άνω των 60, δύο δόσεις με μεσοδιάστημα δύο μηνών. Αν έχετε κάνει το παλαιότερο εμβόλιο, πρέπει να περάσει πενταετία. Αν έχετε εμφανίσει ζωστήρα, πρέπει να περάσει ένα έτος.
7. Εξυπακούεται ότι ειδικές κατηγορίες ατόμων (διαβητικοί, ανοσοκατασταλμένοι, εργαζόμενοι σε συγκεκριμένες υπηρεσίες υψηλού κινδύνου έκθεσης, άτομα με τρόπο ζωής υψηλού κινδύνου έκθεσης) οφείλουν να συμβουλευθούν τον προσωπικό τους γιατρό για να εκτιμήσουν τις περαιτέρω ανάγκες εμβολιασμού τους.
8. Εξυπακούεται ότι ο εμβολιασμός είναι επίτευγμα του ανθρώπου, της επιστήμης, και της κοινωνίας, είναι πολιτισμός και νοημοσύνη. Στις εποχές που αμφισβητείται από υστεροβουλία ή έλλειψη πληροφόρησης, καλό είναι να υπενθυμίζουμε την αναγκαιότητα, την ασφάλεια και τα οφέλη του, τόσο σε προσωπικό όσο και κοινωνικό επίπεδο.
9. Εξυπακούεται ότι ο εμβολιασμός είναι ΕΝΑ όπλο πρόληψης και δημόσιας υγείας. Κάθε παθογόνο έχει τους δικούς του τρόπους μετάδοσης και αντίστοιχα πρόληψης- πλησιάζοντας τα έξι χρόνια από την εμφάνιση του κορωνοϊού, παραμένει αδιανόητο ότι δεν έχουμε επενδύσει στον καθαρό αέρα των εσωτερικών χώρων, και ότι δεν έχει εμπεδωθεί πως σε χώρους συγχρωτισμού ετερόκλητων επιδημιολογικά ατόμων (και ειδικά σε χώρους παροχής υγείας) η χρήση μάσκας είναι σεβασμός στον άλλον και όχι φίμωτρο.
Υ.Γ. : η εικόνα από το εκπληκτικό The Knick, με Soderbergh να σκηνοθετεί θυελλώδη Clive Owen και νεαρή (τότε προσδιοριζόμενη ως κόρη του πατέρα της, τώρα πια αυτόφωτη και φωτεινή) Eve Hewson, την τηλεοπτική σειρά για το νοσοκομείο των φτωχών της Νέας Υόρκης του 1900, και για την ιατρική που έκανε βήματα μεγάλα και σπουδαία τότε. Αλλά από τότε κάναμε ακόμη περισσότερα, ας μην γυρίζουμε λοιπόν στο 1900.
Γιώργος Παππάς
[1]
[3] νέα στελέχη και παλαιότερη ανοσία https://www.medrxiv.
[4] ο χάρτης των νέων στελεχών, με βάση εικόνα από την προχτεσινή έκθεση του Public Health Ontario
[5] Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Ενηλίκων 2025 https://www.moh.gov.gr/..
[7] αποτελεσματικότητα RSV εμβολίων, Μεγάλη Βρετανία https://www.
[8] αποτελεσματικότητα RSV εμβολίων, ΗΠΑ https://jamanetwork.com/..
[9] αποτελεσματικότητα RSV εμβολίων, και για τον 2ο χρόνο, ΗΠΑ https://jamanetwork.com/
[10] εμβόλιο ζωστήρα και ελάττωση πιθανότητας άνοιας, Ουαλία https://www.nature.com/
[11] εμβόλιο ζωστήρα και ελάττωση πιθανότητας άνοιας, Αυστραλία https://jamanetwork.
[12] εμβόλιο ζωστήρα και ελάττωση πιθανότητας άνοιας, ΗΠΑ https://www.sciencedirect.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
ΔΗΜ. ΦΟΥΣΚΑΣ
Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΦΡ. ΣΑΚΑΛΙΔΟΥ
