Φέτος υπάρχουν νέες αλλαγές και ειδικές αποφάσεις που διαφοροποιούν το τοπίο του αντιγριπικού εμβολιασμού στην Ελλάδα, ειδικά για τα παιδιά. Παρακάτω συγκέντρωσα τα στοιχεία που εντόπισα, με επισημάνσεις όπου υπάρχουν ακόμη αβεβαιότητες.

1. Η μετάβαση από “τετραδύναμα” σε “τριδύναμα” εμβόλια — τι ισχύει

(α) Γιατί η συζήτηση;
Παραδοσιακά, τα “τετραδύναμα” εμβόλια (quadrivalent, QIV) περιλαμβάνουν 4 στελέχη: δύο τύπου A (H1N1 και H3N2) και δύο τύπου B (συνήθως μία B/Victoria και μία B/Yamagata). Ωστόσο, το στέλεχος B/Yamagata δεν έχει ανιχνευθεί σε κυκλοφορία από το 2020 (σύμφωνα με τα διαθέσιμα επιδημιολογικά δεδομένα).
Η Ομάδα Έκτακτης Ανάγκης (ETF) του EMA έχει ήδη προτείνει ότι αυτό το στέλεχος θα πρέπει να αφαιρεθεί από τα ζωντανά εξασθενημένα εμβόλια (live attenuated) από την περίοδο 2024/2025. Επιπλέον, η μετάβαση σε τριδύναμα σκευάσματα (δηλαδή χωρίς B/Yamagata) φαίνεται να προωθείται ευρύτερα, με βασικό σκεπτικό ότι η προσθήκη του τέταρτου στελέχους προσφέρει περιορισμένο επιπλέον όφελος αν το στέλεχος αυτό δεν κυκλοφορεί.

(β) Τι ισχύει για την φετινή περίοδο 2025-2026

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του EMA (European Medicines Agency) για τη σύνθεση των εμβολίων για την περίοδο 2025-2026, η σύσταση περιλαμβάνει πλέον και αλλαγές για τα ζωντανά εξασθενημένα (live attenuated) εμβόλια, με έμφαση σε τριδύναμη σύνθεση.
Η Ελλάδα φαίνεται να ακολουθεί αυτές τις διεθνείς κατευθύνσεις: στα ενημερωτικά δημοσιεύματα αναφέρεται ότι “τα υποτιθέμενα παραδοσιακά τετραδύναμα εμβόλια δεν είναι πλέον τετραδύναμα αλλά τριδύναμα” (δηλαδή, στην πράξη περιλαμβάνουν μόνο τρία στελέχη) — πιθανότατα λόγω της αφαίρεσης του B/Yamagata. Δηλαδή, για την φετινή περίοδο τα αντιγριπικά εμβόλια που θα χορηγούνται είναι τριδύναμα (τρεις συστατικές γραμμές: δύο A + μία B/Victoria) — ακόμα και αν “τυπικά” χαρακτηρίζονται ως τετραδύναμα στα έντυπα ή στην αγορά. Άρα, η αναφορά ότι “δεν είναι πια τετραδύναμα αλλά τριδύναμα” έχει βάση, εφόσον πολλές χώρες και ο EMA «σπρώχνουν» προς αυτή τη μετάβαση.

2. Το ενδορρινικό αντιγριπικό εμβόλιο — τι νέο και τι ισχύει στην Ελλάδα

(α) Τι είναι το ενδορρινικό εμβόλιο

Πρόκειται για ζωντανό εξασθενημένο ιό της γρίπης (live attenuated influenza vaccine, LAIV), που χορηγείται ενδορρινικά (σε ρινικό spray), αντί για ενέσιμη μορφή.
Το πλεονέκτημα είναι ότι, ειδικά στα παιδιά, η χορήγησή του είναι πιο εύκολη (χωρίς ένεση) και μπορεί να προκαλεί ισχυρότερη τοπική ανοσοαπάντηση στον ρινικό βλεννογόνο.
Τέτοια σκευάσματα έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί σε άλλες χώρες (π.χ. FluMist στις ΗΠΑ, Fluenz στην Ε.Ε.).

(β) Η εισαγωγή του στη χώρα μας

Για πρώτη φορά φέτος θα χρησιμοποιηθεί ενδορινικό αντιγριπικό εμβόλιο και στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, φαίνεται ότι τα ρινικά εμβόλια ενδέχεται να χορηγηθούν δωρεάν σε παιδιά ηλικίας 2–5 ετών ως μέρος της εμβολιαστικής εκστρατείας, μετά από απόφαση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών.
Υπολογίζεται ότι η Ελλάδα θα παραλάβει φέτος περίπου 3,5 εκατομμύρια δόσεις αντιγριπικών εμβολίων από διάφορες φαρμακευτικές εταιρείες, υπό τον όρο ότι ένα μέρος αυτών θα είναι οι ενδορρινικές μορφές.
3. Οι συστάσεις/εφαρμογή του εμβολιασμού παιδιών στην Ελλάδα

Σύμφωνα με την εγκύκλιο Δ1α/Γ.Π.οικ. 51347/2024 για την περίοδο 2024-2025, οι συστάσεις του εμβολιασμού γρίπης στη χώρα περιλαμβάνουν, κατά προτεραιότητα, ορισμένες ομάδες υψηλού κινδύνου, αλλά και χρήση των τετραδύναμων αδρανοποιημένων συμβατικών εμβολίων (QIVe, QIVc), όπου ενδείκνυται.
Το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών συνιστά ο εμβολιασμός να ολοκληρώνεται "τουλάχιστον 4–6 εβδομάδες πριν την έναρξη της έξαρσης της γρίπης" (που παραδοσιακά στη χώρα μας είναι μέσα – τέλος Νοεμβρίου).
Για τα παιδιά, οι βασικές αρχές που ισχύουν διεθνώς (και εν δυνάμει εφαρμόζονται και εδώ) είναι:

• Παιδιά 6 μηνών έως <9 ετών που εμβολιάζονται για πρώτη φορά συνήθως χρειάζονται 2 δόσεις, με μεσοδιάστημα περίπου 4 εβδομάδων

• Παιδιά ≥ 9 ετών συνήθως επαναλαμβάνουν μία δόση ετησίως.

Για να ανακεφαλαιώσουμε, προς αποφυγή σύγχυσης:

ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ ΦΕΤΟΣ (2025–26)

-Τα εμβόλια είναι τριδύναμα (TIV): Η εγκύκλιος καταγράφει ως διαθέσιμα τριδύναμα αδρανοποιημένα εμβόλια (TIVe, TIVc), καθώς και τριδύναμα ενισχυμένα (TIV-HD, aTIV). Δεν αναφέρεται τετραδύναμο. Στον πίνακα της εγκυκλίου παρατίθενται ονομαστικά τα σκευάσματα και η κατηγορία τους ως «TIV».
-Πρώτη χρονιά με ενδορρινικό εμβόλιο (LAIV): Κυκλοφορεί το Fluenz (AstraZeneca) ως LAIV (τριδύναμο), για παιδιά 2–5 ετών.
-Ποια εμβόλια θα κυκλοφορήσουν:

Επισήμως από το Υπουργείο Υγείας (δελτίο τύπου) και την εγκύκλιο:

•Vaxigrip TIV (Sanofi) – TIVe
• Fluarix (GSK)-TIVe
• Influvac (Viatris) – TIVe
• Flucelvax (Seqirus) – TIVc (κυτταροκαλλιέργειας)
• Efluelda (Sanofi) – TIV-HD (υψηλής δόσης)
• Fluad (Seqirus) – aTIV (με MF59 ανοσοενισχυτικό)
• Fluenz (AstraZeneca) – LAIV (ενδορρινικό).

Ηλικίες – ενδείξεις (όπως στον πίνακα της εγκυκλίου):

TIVe / TIVc (Vaxigrip, Fluarix, Influvac, Flucelvax):
• Ενήλικες ≥60 ετών
• Βρέφη & παιδιά 6 μηνών–5 ετών
• Παιδιά ≥5 ετών και ενήλικες με αυξημένο κίνδυνο
• Κύηση: ΝΑΙ.
Efluelda (TIV-HD): Ενήλικες ≥65 ετών και 18–64 ετών μετά από μεταμόσχευση συμπαγών οργάνων. Κύηση: ΟΧΙ.
Fluad (aTIV): Όμοιες ενδείξεις με Efluelda. Κύηση: ΟΧΙ.
Fluenz (LAIV, ενδορρινικό): Παιδιά 2–5 ετών. Κύηση: ΟΧΙ.
Ειδικά για το ενδορρινικό (Fluenz, LAIV)

Αντενδείξεις/προφυλάξεις σε παιδιά:

• Όχι σε παιδιά με υποτροπιάζοντα επεισόδια συριγμού τους τελευταίους 12 μήνες ή ιστορικό άσθματος.
• Όχι σε ανοσοκαταστολή (κληρονομική/επίκτητη) ή μακροχρόνια θεραπεία με ασπιρίνη.

• Αν ζουν με άτομο με σοβαρή ανοσοκαταστολή, συστήνεται αδρανοποιημένο αντί για LAIV και αν εμβολιαστούν με LAIV, αποφυγή στενής επαφής για 7 ημέρες.
• Όχι σε γνωστή αναφυλαξία σε συστατικό του εμβολίου. Προτεραιοποίηση 2–5 ετών: Η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών συνιστά το LAIV κατά προτεραιότητα στα παιδιά 2–5 ετών, λαμβάνοντας υπόψη τη διαθεσιμότητα· αν λείπει η δεύτερη δόση, μπορεί να ολοκληρωθεί με αδρανοποιημένο ενέσιμο.

Δοσολογία – σχήμα στα παιδιά:

-Γενικός κανόνας: ο αντιγριπικός εμβολιασμός είναι 1 δόση ετησίως.
-Παιδιά <9 ετών που εμβολιάζονται πρώτη φορά (ή είχαν λάβει
μόνο 1 δόση στο παρελθόν): χρειάζονται 2 δόσεις με
μεσοδιάστημα ≥28 ημερών.
-Βρέφη ≥6 μηνών: δόση 0,5 ml (ολόκληρη).

Χρονισμός & συγχορήγηση

Ιδανικά μέσα Οκτωβρίου–τέλος Νοεμβρίου (αν αργήσει, μπορεί να γίνει καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου).
Συγχορήγηση με COVID-19: επιτρέπεται ίδια ημέρα σε διαφορετικό σημείο ή οποιαδήποτε άλλη ημέρα πριν/μετά.
Υποχρεωτική καταχώριση στο Εθνικό Μητρώο Εμβολιασμών για κάθε αντιγριπικό εμβολιασμό ΚΑΙ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟ!

Τι να κρατήσουμε πρακτικά ως Παιδίατροι:

-Για 6 μηνών–5 ετών: προτείνεται TIVe/TIVc (ενέσιμο). Αν είναι 2–5 ετών και χωρίς άσθμα/συριγμό/ανοσοκαταστολή, μπορείς να προσφέρεις LAIV (Fluenz). Προσωπικά θα μείνω στο ενέσιμο.

- <9 ετών, πρώτη φορά: φρόντισε 2 δόσεις (≥28 ημέρες). Αν ξεκινήσεις με LAIV και δεν βρεις δεύτερη δόση, μπορείς να ολοκληρώσεις με αδρανοποιημένο.

-Παιδιά με άσθμα/συριγμό ή ανοσοκαταστολή: όχι LAIV! → χρησιμοποίησε ενέσιμο TIVe/TIVc.

απο δημοσίευση του συναδέλφου Γ,Τσόλα